βασιλεία

(γερμ. Bâsel, γαλλ. Bâle). Πόλη (166.000 κάτ. το 2000) της Ελβετικής Ομοσπονδίας, πρωτεύουσα του ημικαντονίου Βασιλεία-Πόλη (γερμ. Bâsel-Stadt, γαλλ. Bâle -Ville), το οποίο έχει έκταση μόλις 37 τ. χλμ. και 187.700 κατοίκους (2000). Είναι χτισμένη εκατέρωθεν του Ρήνου, που τη χωρίζει σε Μεγάλη Β., αριστερά του Ρήνου, που είναι το εμπορικό και πολιτιστικό κέντρο της πόλης, και Μικρή Β., δεξιά του Ρήνου, με βιομηχανικές μονάδες, κοντά στη συμβολή του Μπιρς με τον Βίζε, στα σύνορα μεταξύ Ελβετίας, Γερμανίας και Γαλλίας. Χάρη στην προνομιακή θέση της ως κόμβου σιδηροδρομικών γραμμών και σημαντικού κέντρου της ναυσιπλοΐας του Ρήνου, η Β. αναπτύχθηκε με ταχύ ρυθμό από τον 19o αι. και έγινε μία από τις πόλεις της Ελβετίας με τη μεγαλύτερη κίνηση. Η βιομηχανία της αποτελείται κυρίως από επιβλητικά χημικά συγκροτήματα (ιδιαίτερα στους τομείς των χρωστικών ουσιών, των εντομοκτόνων και των φαρμακευτικών προϊόντων), ενώ ακολουθούν, κατά σειρά σπουδαιότητας, οι κλάδοι της υφαντουργίας, του μηχανολογικού εξοπλισμού και των τροφίμων. Η Β., μοναδικό λιμάνι της Ελβετίας και σημείο συνάντησης υπεραλπικών οδών και σιδηροδρόμων, είναι μεγάλο εμπορικό κέντρο, από το οποίο περνούν τα δύο τρίτα των εισαγωγών της χώρας· από το λιμάνι της διακινούνται ετησίως 8 εκατ. τόνοι εμπορεύματα, κυρίως υγρά καύσιμα, σίδηρος, χάλυβας και δημητριακά. Η Β. χρησιμποιεί επίσης, από κοινού με τη Μιλούζ, το αεροδρόμιο του Μπλότσχαϊμ που βρίσκεται σε γαλλικό έδαφος. Η ίδια πόλη, στη συνεχή της επέκταση, απλώνεται τώρα με μερικές βιομηχανικές συνοικίες της και στα γειτονικά κράτη: στη Γαλλία (Σεν-Λουί) και στη Γερμανία (Λέραχ). Η συνεχής εκβιομηχάνιση δεν έχει ωστόσο αλλοιώσει τη φυσιογνωμία του αστικού κέντρου της πόλης· τριγυρισμένο από κομψές συνοικίες γεμάτες πάρκα και κήπους, διατηρεί τα περίφημα μεσαιωνικά μνημεία του: τη ρομανογοτθικού ρυθμού μητρόπολη (14ος αι.), το μέγαρο της Δημαρχίας (Rathaus), επίσης γοτθικό, και το Σπαλέντορ, γραφική πύλη του περιτοιχίσματος. Η Β. είναι επίσης γνωστό πνευματικό κέντρο με ονομαστό πανεπιστήμιο του 15ου αι. Ιδρύθηκε από τους Ρωμαίους, που την ονόμασαν Β. (Basilia). Τον 7ο αι. έγινε έδρα αυτόνομης επισκοπής και αργότερα, τον 11ο αι., ελεύθερη αυτοκρατορική πόλη. Οι θρησκευτικοί αγώνες που συντάραξαν τον χριστιανικό κόσμο τον 15ο αι. έκαναν τη Β. θέατρο σημαντικών γεγονότων· μεταξύ 1431 και 1449 υπήρξε έδρα της οικουμενικής συνόδου που συγκάλεσε ο πάπας Μαρτίνος Ε’ για να καταδικάσει την αίρεση των ουσιτών· αργότερα, η Μεταρρύθμιση βρήκε ευνοϊκό έδαφος στην αστική τάξη της πόλης, η οποία ασπάστηκε τον προτεσταντισμό, ενώ οι πληθυσμοί της υπαίθρου παρέμειναν πιστοί στον καθολικισμό. Στο μεταξύ η Β. είχε προσχωρήσει στην Ελβετική Ομοσπονδία (1501) ως ενδέκατο καντόνι, αλλά αναγνωρίστηκε από την Αυτοκρατορία η ανεξαρτησία της μόνο με τη συνθήκη της Βεστφαλίας (1648). Δύο αιώνες αργότερα, το 1833, η ύπαιθρος αποσπάστηκε από την πόλη, σχηματίζοντας το ημικαντόνιο της Βασιλείας-Υπαίθρου (γερμ. Basel-Landschaft, γαλλ. Bâle-Campagne). Το ημικαντόνιο αυτό έχει μεγαλύτερη έκταση και πληθυσμό (517 τ. χλμ., 260.000 κάτ. το 2000) και συνορεύει Ν με τη Β.-Πόλη και με τη Γερμανία, ΒΔ με τη Γαλλία, Ν με τα καντόνια της Βέρνης και του Σολέρ και Α με το καντόνι του Άαργκαου. Στο μεγαλύτερο τμήμα της αποτελείται από λόφους που φτάνουν μέχρι τις διακλαδώσεις του Ιούρα και διασχίζεται από τον κάτω ρου του Μπιρς και του Έργκολτς, αριστερών παραποτάμων του Ρήνου, ο οποίος αποτελεί τη μεθόριο με τη Γερμανία. Βασιλειανός κώδικας. Ελληνικό χειρόγραφο της Καινής Διαθήκης. Χρονολογείται από τον 8o αι. μ.Χ. και φυλάσσεται στην πανεπιστημιακή βιβλιοθήκη της Β. Περιέχει και τα τέσσερα Ευαγγέλια. Συνθήκες της Β. Διάφορες συνθήκες που έχουν υπογραφεί στη Β. της Ελβετίας. 1. Συνθήκη που υπογράφηκε στις 22 Σεπτεμβρίου 1499 μεταξύ του αυτοκράτορα Μαξιμιλιανού και της ομοσπονδίας των 10 ελβετικών καντονιών. Η συνθήκη αυτή αναγνώριζε την ανεξαρτησία της Ελβετίας. 2. Συνθήκη που υπογράφηκε μεταξύ Γαλλίας και Πρωσίας στις 5 Απριλίου 1795. Με τη συνθήκη αυτή, η Πρωσία αναγνώριζε στη Γαλλία την κατοχή της αριστερής όχθης του ποταμού Ρήνου. 3. Συνθήκη μεταξύ Γαλλίας και Ισπανίας που υπογράφηκε στις 22 Ιουλίου 1795 και με την οποία η Γαλλία προσαρτούσε το ισπανικό τμήμα της Αϊτής. Στην Ισπανία δόθηκαν σε αντάλλαγμα από τη Γαλλία η Καταλονία, η Ναβάρα και η επαρχία των Βάσκων, περιοχές που τις είχαν καταλάβει οι Γάλλοι. Σύνοδος της Β. Μεταρρυθμιστική σύνοδος της Καθολικής Εκκλησίας που συνήλθε από το 1431 έως το 1449. Σκοπός της συνόδου ήταν η ένωση των χριστιανικών εθνών υπό το σκήπτρο της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας και η καταπολέμηση των αιρέσεων. Η σύνοδος συγκλήθηκε σε εποχή που πολλοί υποστήριζαν ότι οι οικουμενικές σύνοδοι είχαν μεγαλύτερες αρμοδιότητες από τον πάπα. Η σύνοδος επικύρωσε τις αποφάσεις εκείνης της Κωνσταντίας (1414-18), διακήρυξε την κατάργηση των συγχωροχαρτιών, που εξυπηρετούσαν τα παπικά συμφέροντα, και απαίτησε τη διενέργεια ελεύθερων εκκλησιαστικών αρχαιρεσιών. Ο πάπας Ευγένιος Δ’ αρνήθηκε να αναγνωρίσει τις αποφάσεις της και συγκάλεσε σύνοδο στη Φεράρα το 1438. Τον επόμενο χρόνο, η σύνοδος αυτή συνέχισε τις εργασίες της στη Φλωρεντία. Η Σύνοδος της Β., αντιδρώντας, καθαίρεσε τον πάπα Ευγένιο Δ’ και τον αντικατέστησε με τον πάπα Αμαδέο H’ με το όνομα Φέλιξ E’. Τελικά όμως, οι οπαδοί της υποχώρησαν, γιατί πολλοί Ευρωπαίοι ηγεμόνες υποστήριξαν τον Ευγένιο Δ’. Το 1448, η σύνοδος μεταφέρθηκε από τη Β. στη Λοζάνη, αλλά το 1449, με την αποχώρηση των περισσότερων μελών της, διαλύθηκε. Άποψη της Βασιλείας, κατά μήκος του Ρήνου. Το Σπαλέντορ, η αρχαία πύλη της ελβετικής πόλης Βασιλεία, που τον 15o αι. υπήρξε πνευματικό κέντρο πανευρωπαϊκής σημασίας (φωτ. Ελβετικού Τουρισμού).

* * *

η (AM βασιλεία, Α και βασιληΐη, ιων. τ.) [βασιλεύς]

1. η βασιλική εξουσία

2. το βασιλικό αξίωμα

3. το χρονικό διάστημα κατά το οποίο ασκεί κάποιος τη βασιλική εξουσία

4. η θεία βασιλεία, η βασιλεία των Ουρανών («ἐλθέτω ἡ βασιλεία Σου», «οὐράνιος βασιλεία», «ἄνω βασιλεία»)

νεοελλ.

1. μορφή πολιτεύματος με βασιλιά ή βασίλισσα ως ανώτατο άρχοντα

2. περίοδος ακμής, ευτυχία, ευδαιμονία

αρχ.-μσν.

η βασιλική μεγαλειότητα, το πρόσωπο του βασιλιά

||, μσν.

1. η κρατική εξουσία

2. η κυριαρχία_:

αρχ.

1. η διακυβέρνηση χώρας ή λαού από βασιλιά

2. βασιλικό διάδημα.